Bộ Tài chính mạnh tay với chuyển giá

Chống chuyển giá là trách nhiệm của nhiều bộ, ngành

Ngoài việc chống chuyển giá các DN FDI, từ năm 2012, Bộ Tài chính sẽ mở rộng kiểm tra, giám sát, xử lý sai phạm việc chuyển giá giữa Cty mẹ, Cty con trong các tập đoàn, TCty, Cty; kể cả chuyển giá từ DN nhà nước sang các Cty cổ phần và DN ngoài nhà nước.

Khuyến nghị của EuroCham

Về vấn đề chuyển giá tại VN, EuroCham nhận định, chuyển giá tại VN được kiểm soát bằng các quy định về kiểm tra thuế chung. Tuy nhiên phương thức kiểm tra chung thiếu tính chuyên sâu cần thiết để nhận diện ra các hình thức chuyển giá. Bên cạnh đó, hành vi vi phạm về chuyển giá thường bị xử phạt theo các quy định chung của ngành thuế mà chưa có một quy định riêng. EuroCham khuyến nghị VN nên xây dựng một hệ thống thủ tục kiểm tra và xử phạt riêng biệt cho hành vi chuyển giá.

Đề xuất cụ thể hơn về vấn đề này, ông Alain Cany cho biết, Thỏa thuận Giá định trước (APAs) hiện đang trở nên phổ biến trên thế giới do là công cụ cung cấp khả năng dự báo trước. Đặc biệt, cơ chế APA được tuân thủ nghiêm ngặt thì nguy cơ điều chỉnh giá sẽ được loại trừ cũng như là một cung cụ hữu ích trong việc chống chuyển giá. Tuy nhiên cho đến nay VN vẫn chưa có bất kỳ hướng dẫn về APA chính thức hay một cơ chế thực thi APA nào.

Liên quan đến trị giá hải quan, các DN châu Âu mong muốn về một cơ chế trị giá hải quan rõ ràng và nhất quán, cũng là một hỗ trợ hữu hiệu trong công tác chống chuyển giá nói chung. Sách Trắng 2012 sẽ được gửi tặng các cơ quan Chính phủ và bộ, ngành chủ chốt cũng như các hiệp hội DN.

Mở rộng diện kiểm tra

Trên thực tế, theo phân tích của các chuyên gia kinh tế, chuyển giá không chỉ được thực hiện bởi các Cty đa quốc gia, các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (DN FDI), mà còn được thực hiện bởi các Cty có nhiều Cty con chỉ hoạt động kinh doanh trong nước, thậm chí được thực hiện bởi các Cty là các chủ thể kinh tế độc lập song chủ sở hữu của chúng lại có mối quan hệ thân nhân với nhau.

Với động cơ chính là lợi nhuận nên hoạt động chuyển giá không chỉ làm thất thu  thu ngân sách nhà nước mà còn tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh giữa các chủ thể kinh tế.

Theo thống kê của Bộ Tài chính, năm 2010 ngành thuế đã thanh tra 575 DN lỗ trong các năm từ 2005- 2009, kết quả giảm lỗ 4.006,5 tỉ đồng và truy thu thuế 212,3 tỉ đồng. Trong 10 tháng đầu năm 2011, đã thực hiện thanh tra 643 DN, xử lý giảm lỗ 3.924 tỉ đồng, truy thu thuế và phạt 1.525 tỉ đồng.

Kết quả đạt được bước đầu nêu trên, theo Bộ Tài chính, đã tạo tác động lan tỏa đến các DN  đầu tư nước ngoài, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về thuế, chấn chỉnh công tác hạch toán. Về phía cơ quan quản lý, tiếp tục xem xét nghiên cứu các biện pháp quản lý và thanh tra, kiểm tra hữu hiệu để thúc đẩy DN kê khai giá bán đúng quy định; kiến nghị sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách về thuế trong lĩnh vực chuyển giá góp phần tích cực trong việc chống thất thu ngân sách nhà nước, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người nộp thuế.

Phân tích về vấn đề này tại phiên chất vấn của Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ cho rằng, chuyển giá chủ yếu có 3 hình thức: Thứ nhất, khi góp vốn, nhà đầu tư nước ngoài góp vật tư thiết bị định giá cao hơn thực tế, chúng ta góp vốn bằng đất đai đôi khi lại định giá thấp hơn nên đã bất hợp lý ngay từ khâu góp vốn. Thứ hai, trong quá trình sản xuất họ bán hàng cho các Cty con, cho các Cty liên kết với nhau thấp hơn giá thị trường hoặc đưa thêm nhiều chi phí khác phục vụ cho Cty mẹ vào để chi phí cho Cty con. Thứ ba, tính góp vốn bằng giá trị của phát minh sáng chế nhiều hơn thực tế so với giá trị và thời gian thực hiện.

Vì vậy, Bộ trưởng khẳng định, việc chống chuyển giá là trách nhiệm của nhiều bộ, ngành, trong đó có trách nhiệm của Bộ KH - ĐT và các cấp, các ngành trong quá trình thẩm định dự án. Về phía Bộ Tài chính đã có tham mưu cho Chính phủ và Quốc hội ban hành Luật Quản lý thuế; năm 2010, ban hành Thông tư 66/2010/TT-BTC hướng dẫn thực hiện việc xác định giá thị trường trong giao dịch kinh doanh giữa các bên có quan hệ liên kết, quy định về giá trong việc liên kết đối với các Cty giao dịch có hoạt động liên kết, nhất là Cty mẹ - Cty con.

Hoàng Hà